بزرگنمايي:

پیام ویژه - تجارت نیوز /مدیر کل حسابرسی سازمان مالیاتی کشور اخیرا اعلام کرده است که بانک‌های مسکن، سپه، ملت، صادرات، پاسارگاد و شرکت بیمه ایران، مجموعا 11 هزار و 820 واحد مسکونی خالی را تحت تملک خود دارند. این در حالی است که بازار مسکن از کمبود عرضه رنج می‌برد و بخش تولید مسکن نیز تقریبا خوابیده است. سوال این است که چرا بانک ها خانه می‌خرند و سرمایه خود را در بازاری با نقدشوندگی پایین، دپو می‌کنند؟
بر اساس جدیدترین آماری که سازمان مالیاتی کشور اعلام کرده است، بانک مسکن با هشت هزار خانه خالی بیشترین تعداد خانه‌های خالی را در اختیار دارد. پس از آن نیز بانک سپه با دو هزار و 600 خانه خالی، ملت با 583 واحد، صادرات با 278 واحد، پاسارگاد با 181 و شرکت بیمه ایران با 178 واحد خالی در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
این تعداد البته تنها، واحدهای خالی در اختیار و تملک بانک‌هاست و تمامی خانه‌های خالی را شامل نمی‌شود. پیشتر وزیر راه و شهرسازی تعداد خانه های خالی کشور را بین دو تا دو میلیون و 500 هزار واحد اعلام کرده بود. با توجه به اینکه بر اساس اسناد بالادستی پیش‌بینی شده است هر سال یک میلیون تقاضای جدید به بازار مسکن اضافه شود، خالی ماندن 2.5 میلیون واحد مسکونی در کشور معنای متفاوتی برای بازار خواهد داشت.
بانک‌ها چند واحد مسکونی در اختیار دارند؟
بازار
نکته قابل توجه در این میان، تملک بانک‌ها بر واحدهای مسکونی است. داوود بیگی‌نژاد، نایب‌رئیس اول اتحادیه املاک تهران گفته است بانک‌ها در سال 1400 تعداد انبوهی واحدهای مسکونی خریداری کرده‌اند. او به مهر گفته است: در سال 1400 اگر به صورت‌حساب مالی بانک‌ها نگاه کرده باشیم متوجه خواهیم شد حدود 91 هزار میلیارد واحدهای مسکونی خریداری کردند و در مقابل، میزان سود و سپرده‌ای که به مردم می‌دادند از تورم عقب ماند.
نایب‌رئیس اول اتحادیه املاک تهران اظهار کرده است: اگر سال 1400 را مورد بررسی قرار دهیم آمار ساخت و ساز در کشور کاسته شد زیرا میزان تسهیلاتی که باید به سازندگان مسکن برای تولید مسکن اعطا می‌کردند، متوقف شد و صرف خرید ملک توسط بانک‌ها شد. بیگی‌نژاد مدعی شده است: مشکلاتی که هم‌اکنون در حوزه مسکن گریبان‌گیر دولت سیزدهم است، به علت روندی بود که بانک‌ها در سال 1400 پیش گرفته بودند و در آن مقطع زمانی تولید مسکن کاهش شدیدی در پی داشت که در مقابل موجب شد امروزه شاهد کمبود تولید مسکن در کشور باشیم.
چرا بانک‌ها وارد بازار مسکن می‌شوند؟
اما چرا بانک‌ها تا این میزان برای خرید ملک هزینه کرده‌اند؟ بیگی‌نژاد در تشریح دلایل ورود بانک‌ها به بازار مسکن گفته است: زمانی که مردم جامعه به گرفتن تسهیلات به بانک‌ها روی می‌آورند یعنی می‌خواهند نیاز مصرفی خودشان را تأمین کنند در صورتی که بانک‌ها دید دیگری دارند و می‌خواهند سرمایه‌هایشان را به شکل کلان تأمین کنند و به جای اینکه وام دهند تا قانون جهش تولید مسکن پیش رود، خودشان اقدام به خرید ملک آماده می‌کنند که قطعا در آینده نه‌چندان دور این روند، تأثیر منفی در پی خواهد داشت.
پیشتر، محمود اولاد، کارشناس اقتصاد مسکن در این خصوص به تجارت‌نیوز گفته بود: «ورود بانک‌ها به بازار مسکن به دلیل کسب سود بوده است. فعالیت‌های تولیدی ریسک بالایی دارد و پس گرفتن وام‌ها از افراد نیز فرآیندی طولانی و سخت است؛ زیرا برخی از این واحدهای تولیدی امکان ورشکستگی دارند و احتمال اینکه نتوانند وام را پرداخت کنند وجود دارد. این در حالی است که بانک‌ها باید منابع خود را جایی سرمایه‌گذاری کنند و فعالیتی که در بلندمدت سود خوبی به آنها تزریق کرده ساخت و ساز بوده است. در بین این ساخت و سازها تنها مختص واحدهای مسکونی نبوده و برخی از این پروژه‌ها تجاری بوده‌اند.»
پیامدهای ورود بانک‌ها به بازار مسکن چیست؟
اولاد در خصوص پیامدهای ورود بانک‌ها به حوزه مسکن نیز گفته بود: «از دو بعد این موضوع قابل بحث است؛ از لحاظ بحث بانکداری این موضوع مطرح است که بانک‌ها نباید بنگاهداری کنند و این فرآیند با آن خصلت بانکی که باید صرفا در زمینه تامین مالی فعالیت داشته باشد همخوانی ندارد. این کار هم بحث تعارض منافع را ایجاد می‌کند و در نهایت رقابت درستی بین بنگاه‌ها صورت نمی‌گیرد.»
گفتنی است فعالیت بانک‌ها در تمام کشورها مختص به فعالیت‌های مالی است، اما در پی بحران‌های اقتصادی ایران طی چند سال گذشته، بانک‌ها برای جلوگیری از ناترازی خود و فراهم کردن منابع سود سپرده‌گذاران، به سرمایه‌گذاری در بازار ملک روی آورده‌اند؛ رویکردی که در افزایش قیمت مسکن دخیل بوده است.