بزرگنمايي:

پیام ویژه-بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز دانمارک اعلام کرد که از طرح پیشنهادی بریتانیا برای عملیاتی به رهبری اروپا برای تامین امنیت کشتیرانی در تنگه هرمز حمایت کرده و کمک نظامی دریانوردی را بررسی خواهد کرد. همچنین این اقدام از سوی سه کشور دانمارک، فرانسه و ایتالیا مورد حمایت قرار گرفته است. از سوی دیگر یپه کوفود، وزیر امور خارجه دانمارک در بیانیه‌ای اعلام کرد: «دیدگاه دولت دانمارک نسبت به کمک به چنین اقدامی مثبت است. این اقدام یک رد پای پررنگ اروپایی بر جای خواهد گذاشت.» همچنین‌ ترین براسمن، وزیر دفاع دانمارک در این باره گفت: «ناوگان رویال دانمارک قوی و توانمند بوده و قادر خواهد بود به‌گونه‌ای فعال و موثر در چنین اقدامی مشارکت کند.» هر چند هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان در خصوص طرح بریتانیا برای اطمینان حاصل کردن از امنیت کشتیرانی در تنگه هرمز گفت: «این طرح نیاز به شفاف‌سازی بیشتری دارد.» به همین منظور «آرمان ملی» گفت‌وگویی را با سیدمحمد صدر، معاون پیشین وزارت امور خارجه و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ترتیب داده که در ادامه متن آن را می‌خوانید.

برخی از کارشناسان بر این نظرند که بریتانیا با بهانه قرار دادن امنیت تنگه هرمز به‌دنبال حضور در منطقه خلیج فارس و بازگشت به سال‌های پیش از 1970 هستند. آیا از دیدگاه شما این گونه است؟

به‌نظر می‌رسد نمی‌توان مساله کلی بازگشت بریتانیا به منطقه یعنی آنچه که در گذشته در رابطه با خلیج فارس و شرق کانال سوئز داشته را زیاد جدی تلقی کرد. حضور کنونی بریتانیا با گذشته قابل مقایسه نیست. همچنین با توجه به آنکه بریتانیا رسما اعلام داشته به تنهایی قادر به کنترل امنیت کشتی‌های خود در خلیج فارس نیست به همین دلیل مساله حضور نیروی دریایی اروپایی را مطرح داشته است. به‌گونه‌ای که بریتانیا از سایر کشورهای اروپایی به این منظور درخواست داشته تا در منطقه حاضر شوند. اما هنوز این مساله در حال بررسی است و هنوز به‌طور کل نتیجه آن مشخص نیست. بنابراین بریتانیا غیرمستقیم اذعان داشته که چنین توانایی را ندارد تا به تنهایی وارد عمل شود از این رو به‌دنبال آن است تا نیروی دریایی اروپایی را تشکیل داده تا به اصطلاح دریای‌های مختلف و تنگه‌های استراتژیک را کنترل نمایند. لذا انگلیسی‌ها به‌دنبال آنند تا به‌گونه‌ای ایران را به‌صورت غیرمستقیم تهدید کنند اما مساله حضور را نمی‌توان به‌صورت مشخص از چنین مواضعی استنباط کرد.

با توجه به آنکه طی روزهای گذشته عادل عبدالمهدی سفری به تهران داشت. برخی از کارشناسان بر این نظرند که عراق یکی از کشورهایی است که به همراه قطر و عمان کاهش تنش در منطقه را دنبال می‌کنند. از دیدگاه شما قطر، عراق و عمان چه اهدافی را از این مجموعه اقدامات دیپلماتیک دنبال می‌کنند؟

به‌نظر می‌رسد عراق همانند بسیاری از کشورهای دیگر به‌دنبال آن است که تشنج و افزایش تنش در منطقه را کنترل کند. لذا هر گونه اقدامی که به کاهش تنش کمک کند از سوی تهران مثبت تلقی می‌گردد. کشورهایی همچون عراق، قطر و عمان تنش میان تهران-واشنگتن و یا تهران-ریاض را دنبال می‌کنند. باید منتظر ماند و دید چه اتفاقاتی به‌وقوع خواهد پیوست تا بتوان تحلیل و تصویر جامع‌تری ارائه داد.

با توجه به آنکه طی روزهای گذشته فرمانده سنتکام مدعی شد واشنگتن دو پهپاد ایرانی را منهدم کرده است. مشخصا آمریکایی‌ها در مقطع زمان کنونی از ادعاهای این گونه چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟

بعد از انهدام پهپاد متجاوز آمریکایی توسط نیروهای دفاعی ایران در خود آمریکا و برخی از کشورهای منطقه این انتظار وجود داشت تا واشنگتن عکس العمل مشابهی را انجام دهد. اما در نهایت ترامپ مدعی شد به دلایلی دست به چنین اقدامی نزده است. در حال حاضر مهم‌ترین مساله‌ای که برای ایالات متحده مطرح بوده مساله اعتماد کشورهای منطقه به آمریکا است. به‌گونه‌ای که برخی از این کشورها برای مقابله با ایران تمام امیدشان را به آمریکا بسته‌اند. علت آن نیز این بوده که خود این کشورها می‌دانند که توان مقابله نظامی با ایران را ندارند. لذا این چنین برخوردهایی که آمریکا با ایران داشت باعث شد تا حدودی شک و تردید برای این کشورها به‌وجود آید که برخی رژیم‌های منطقه از جمله رژیم صهیونیستی به کمک آمریکا می‌توانند اقدام نظامی را علیه ایران کلید بزنند. مسائل اخیر تا حدودی برای آنها شک ایجاد کرد. به همین دلیل خبرهای جسته و گریخته و بعضا ناموثقی را می‌شنویم که عربستان و یا نماینده آنها در سازمان ملل متحد اظهاراتی متفاوت از گذشته در رابطه با ایران مطرح داشته است. بنابراین این گونه اخبار و چنین پیام‌هایی در این چارچوب قابل تحلیل و ارزیابی است. به‌گونه‌ای که آنها به این نتیجه رسیده‌اند که آنگونه که متصور بودند و به آمریکا اعتماد کرده بودند این گونه هم نیست. آمریکا به‌دلیل آنکه به این رژیم‌ها اطمینان مجددی دهد تا در پناه تشنج محدود بتواند به این کشورها سلاح‌های خود را بفروشد یا از این کشورها بهره‌کشی اقتصادی داشته باشد، چنین اظهارات و مواضعی از سوی مقامات آمریکایی شنیده می‌شود. اما به‌صورت مشخص آمریکایی‌ها نمی‌توانند ادعاهایی که تاکنون مطرح داشته‌اند را عملیاتی کنند.

با توجه به آنکه طی روزهای گذشته عباس عراقچی معاون وزیر خارجه کشورمان به منظور رساندن پیام دکتر روحانی به امانوئل مکرون سفری به پاریس داشتند، همچنین پیش از آن نیز فرستاده ویژه مکرون در تهران حضور داشت، مشخصا تحرکات دیپلماتیک پاریس را در مقطع زمانی کنونی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به‌نظر می‌رسد تشنج‌های منطقه از یکسو میان تهران-واشنگتن به‌دلیل تحریم‌های سختی که علیه مردم ایران اعمال شده سطح تنش را بالا برده است. به‌گونه‌ای که وزیر امورخارجه کشورمان صراحتا مطرح داشتند که اقداماتی که واشنگتن انجام می‌دهد تحریم نیست بلکه تروریسم اقتصادی است. به‌گونه‌ای که بر مبنای تعریف تروریسم به معنای استفاده غیرقانونی از خشونت و ارعاب علیه غیرنظامیان اعمال و برای اهداف سیاسی به‌کار برده می‌شود. آمریکا این تحریم‌ها را علیه مردم ایران اعمال داشته برای اینکه می‌داند این تحریم‌ها مشکلاتی را برای مردم ایران ایجاد می‌کند. همچنین تا حدودی این تحریم‌ها زندگی را برای مردم ایران سخت می‌کند. آمریکا با این هدف این اقدامات را انجام می‌دهد تا مردم علیه نظام شورش کرده و یا اینکه دولت مجبور شود به‌دلیل جلوگیری از این مساله، از اهدافی که دارد دست برداشته و خواسته‌های ترامپ را بپذیرد. بنابراین این موضع وزیر خارجه کشورمان کاملا درست است چون تروریسم اقتصادی است. این تروریسم اقتصادی در واقع همان تشنجی است که میان ایران و آمریکا وجود دارد. البته مساله دوم مشکلاتی است که میان ایران و اروپا عمدتا در خصوص مسائل اینستکس و برجام به‌وجود آمده است. اما با توجه به آنکه اروپایی‌ها به هیچ‌یک از تعهداتشان در مورد برجام عمل نکرده‌اند همچنین به‌رغم آنکه مکررا از ایران خواسته‌اند که از برجام خارج نشود اما در مقابل خودشان هیچ‌گونه اقدام عملی جدی انجام نداده‌اند و به قول دکتر ظریف وزیر امور خارجه کشورمان اروپا به هیچ‌یک از تعهداتی که داشته عمل نکرده است، بنابراین بسیار طبیعی بوده که ایران در ارتباط با مساله برجام و کاهش تعهداتش در این چارچوب اقداماتی انجام دهد. اروپایی‌ها تا حدودی از این مساله نگران هستند و دائما تکرار کرده‌اند که از ایران می‌خواهیم که به تعهداتش در برجام پایبند باشد. بنابراین کاملا مشخص است که اقداماتی که رئیس‌جمهور فرانسه انجام می‌دهد در چارچوب حل این مساله قابل تحلیل است. به‌گونه‌ای که پیش از این نیز فرستاده ویژه امانوئل مکرون سفری را به تهران داشت. همچنین در مقابل دکتر روحانی پیامی را برای مکرون ارسال کرد که احتمالا در همین چارچوب است. یکی از مباحثی که مطرح شده بود کاهش تحریم‌ها در مقابل برقراری تعهدات برجامی ایران است که به‌صورت جدی از سوی تهران مورد پذیرش قرار نگرفت. اما به‌نظر می‌رسد در این چارچوب بحث‌ها و تبادل نظرات ادامه دارد.

با توجه به آنکه طی روزهای اخیر، برخی رسانه‌ها اعلام کرده‌اند فرانسه طرحی را تحت عنوان «انجماد در برابر انجماد» پیگیری می‌کند که براساس آن، ایران کاهش تعهدات برجامی خود را متوقف کند و در مقابل، آمریکا هم برخی معافیت‌های نفتی ایران را به‌صورت موقت دوباره احیا کند تا مذاکرات با ایران به جریان بیفتد. این طرح به‌صورت مشخص چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

این بدان معناست که از یکسو تحریم‌ها کاهش یابد و از سوی دیگر نیز عدم پایبندی ایران به تعهدات برجامی‌اش ادامه پیدا نکند. هر چند این طرح مورد پذیرش ایران قرار نگرفته و قرار شده که این مباحث در این زمینه ادامه یابد. لذا پیامی هم دکتر روحانی برای مکرون توسط معاون وزیر خارجه کشورمان ارسال کردند در همین چارچوب قابل تحلیل و ارزیابی می‌باشد.

با توجه به آنکه بریتانیا به‌دنبال برگزیت بوده و از سوی دیگر به‌دنبال نزدیکی بیشتر مناسبات با واشنگتن، آیا میان تروئیکای اروپایی (بریتانیا، آلمان و فرانسه) می‌توان اشتراک رویه حرکتی را نسبت به تهران مشاهده نمود و یا اینکه فرانسوی‌ها جلوتر از آلمان‌ها و انگلیسی‌ها در پی حل مسائل منطقه و تنش زدایی هستند؟

در مسائل کلی خواسته‌های آلمان و فرانسه نسبت به خواسته‌های آمریکا و بریتانیا متفاوتند و این مساله سابقه‌ای تاریخی در اروپا دارد. به‌طور کل انگلیسی‌ها خودشان را به آمریکا نزدیک‌تر می‌دانند تا سایر کشورهای اروپایی و این مساله سابقه تاریخی نسبتا طولانی نیز دارد. به همین دلیل هم اروپایی‌ها اعتماد چندانی به انگلیسی‌ها ندارند. چون می‌دانند که بریتانیا به آمریکا نزدیک‌تر است تا اروپا. در ارتباط با برجام تا این لحظه اقدام عملی از جانب بریتانیا دیده نشده که لندن در پی کنار گذاشتن برجام بوده باشد. تنها نکته‌ای که میان این دو تفاوت ایجاد کرده همان راهزنی دریایی است که بریتانیا در جبل الطارق انجام داد. آن هم به بهانه آنکه کشتی ایرانی حامل نفت برای سوریه بوده و چون دمشق مورد تحریم اتحادیه اروپا بوده، بریتانیا دست به چنین اقدامی زده است. این موضع بریتانیا سخنی بی‌پایه و اساس است. چون اولا بریتانیا در حال خروج از اتحادیه اروپا است. معنای برگزیت همین است که از مدت‌ها پیش تاکنون انگلیس به‌دنبال خروج از اتحادیه اروپا است. به‌گونه‌ای که با انتخاب جانسون به‌عنوان نخست وزیر جدید در بریتانیا همین مساله خروج بریتانیا از اتحادیه را با جدیت دنبال می‌کند. نکته دوم آنکه مفروضا اگر اتحادیه اروپا سوریه را تحریم کرده باشد پس این قانونی در ارتباط با اروپا نسبت به دمشق است. لذا اروپا می‌تواند معاملاتی با سوریه نداشته باشد و نفت خریداری نکند. اما اروپا این حق را ندارد که این قانون اتحادیه اروپا را بر دیگر کشورها نیز تحمیل کند. حال سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که قانون اتحادیه اروپا چه ارتباطی به روابط ایران و سوریه دارد؟ این مساله در واقع همان اقدام خلاف قانونی است که ترامپ انجام می‌دهد، به‌گونه‌ای که آنها در پی تحمیل قوانین و اعمال حاکمیت خودشان به سایر کشورها هستند. این مساله نیز کاملا خلاف بوده اما بریتانیا آن را انجام داده است. لذا هیچ‌گونه توجیه قانونی برای این گونه اقدامات وجود ندارد. نکته سوم آن که زمانی که اتحادیه اروپا سوریه را تحریم کرد این کشور در حال فروپاشی بود اما در حال حاضر وضعیت سوریه با گذشته متفاوت است. به‌رغم همه این مسائل ایران رسما اعلام کرد مقصد این نفتکش سوریه نبوده است. اما با توجه به همه این مسائل می‌توان گفت که بریتانیا شیطنت خاصی را در ارتباط با ایران انجام داده که طبیعتا عملکردش با آلمان و فرانسه متفاوت است. در حال حاضر مشاهده می‌کنیم امانوئل مکرون خیلی فعال است تا هم مساله اینستکس و هم برجام را به‌گونه‌ای کنترل کرده و راه‌حلی برای رفع تشنج و برون رفت از شرایط کنونی میان ایران و اروپا پیدا کند.

با توجه به آنکه بوریس جانسون در راس هرم قدرت در بریتانیا به‌عنوان نخست وزیر قرار گرفت. با انتخاب جانسون به‌عنوان نخست وزیر در بریتانیا شاهد چه رویکرد احتمالی از جانب ایشان نسبت به واشنگتن، تهران و اتحادیه اروپا خواهیم بود؟

واکنش بریتانیای جانسون نسبت به اتحادیه اروپا روشن است به‌گونه‌ای که رسما هم اعلام نموده که همچنان خواستار برگزیت و خروج از اتحادیه اروپا است. در خصوص آمریکا نیز بجز آنکه بریتانیا به‌صورت تاریخی وابسته به آمریکا است. مقالات و گزارشاتی که در مورد ایشان نوشته شده است این گونه مطرح می‌دارند که شخصیت جانسون به شخصیت ترامپ نزدیک است. همچنین دونالد ترامپ نیز در طول این مدت به شدت از جانسون دفاع کرده است. در ارتباط با ایران با توجه به سابقه بوریس جانسون مخصوصا زمانی که شهردار بود در آن زمان اظهارات و عملکردهایی داشت که نسبتا در خصوص ایران نسبت به سایرین مثبت تلقی می‌شد. به‌گونه‌ای که زمانی که شهردار بود روابط نسبتا خوبی با سفیر کشورمان در لندن داشت. در مجموع جانسون برخی از اظهارات مثبت مخصوصا در خصوص برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان داشته است. اما اینکه با توجه به تغییر موقعیت و جایگاه که ممکن است مواضعش نیز تغییر کرده باشد آیا همان نظرات آن زمان را دارد یا نه، نمی‌توان با صراحت به این پرسش پاسخ داد.

استراتژی مشخص امنیتی و دفاعی ایران نسبت به تنگه هرمز چگونه است. همچنین کشورهای منطقه، اروپایی‌ها و واشنگتن چه رویکردی را نسبت به تنگه هرمز خواهند داشت؟

قوانین در رابطه با تنگه هرمز بر اساس مواد 41 و 42 کنوانسیون حقوق دریاها حاکم است. طبیعتا ایران بر مبنای کنوانسیون حقوق دریاها حقوقی دارد. به‌عنوان مثال جلوگیری از آلودگی دریایی، حفظ محیط زیست، کنترل ترافیک دریایی، تنظیم عبور و مرور، اجرای قوانین و مقررات گمرکی و ایمنی دریانوردی و... این مسائل در واقع حقوقی است که تهران به آن پایبند است. همچنین سایر کشورها نیز می‌بایستی این حق و حقوق را رعایت کنند. البته همه کشورهایی که در کناره و یا مجاورت تنگه‌ها قرار دارند می‌بایستی موارد این کنوانسیون را رعایت کنند. در خصوص توقیف کشتی انگلیسی هم کاملا مشخص است چون این کشتی کاملا خلاف کنوانسیون و مقررات بین‌المللی عمل کرده است. به‌گونه‌ای که با خاموش کردن ردیابش به‌دنبال پنهان کردن خود بوده است. همچنین در عین حال پسماندهای نفتی مخازنش را در دریا خالی کرده است که با این اقدام موجب آلودگی محیط زیست شده است که مجموع این اقدامات مغایر با کنوانسیون بوده است. بنابراین ایران در چارچوب قوانین بین‌المللی عمل کرده و این بدان معنا است که ایران به‌دنبال به خطر انداختن امنیت خلیج فارس نیست. ایران در چارچوب قوانین بین‌المللی که همانا حقوق دریاهاست عمل کرده، اما در مقابل این بریتانیا بوده که با توقیف نفتکش ایرانی قوانین بین‌المللی را نقض کرده است.